Kas. Ron Hanko
Tunaendelea katika makala hii kulihutubia ombi lifuatalo: “Labda Kas Hankoa naweza kuandika makala kuhusu wajibu wa sheria katika hukumu ya dhambi, na hivyo kutengeneza njia ya ufahamu wa Kristo, kama Katekisimu ya Heidelberg inavyofundisha katika ufahamu wa taabu. Je! Ni kazi ya namna hii, na ni sehemu gani katika kuzaliwa upya kwa mwenye dhambi na katika kukua kwake kwa neema?”
Tumeona kwamba sheria ina kazi ya muhimu na ya lazima katika kutuonyesha sisi upotovu na dhambi, na hitaji letu kwa wokovu mkuu wa Mungu. Rudi kwa ukurasa wa nyumbani wa Kiswahili Swali liko sasa: “Je, Torati ina nafasiya kuzaliwa upya kwa mwenye dhambi na katika kukua kwake kwa neema, yaani, utakaso wake?”
Ikiwa inamaanisha kwa “mahali” kwamba sheria ina nguvu yoyote ya kutuu da upya au kututakasa, jibu ni “Hapana.” Wagalatia 3:21 inatuambia wazi wazi kwamba sheria haiwezi kututoa kwa upya: “Je sheria ni kinyume cha ahadi za Mungu? Hasha! Kwa maana ikiwa sheria angalipewa uzima, hakika haki ingekuwapo kwa sheria.” Neno la Mungu linasema hapa kwamba, kama sheria ingekuwa na uwezo wa kutufufua upya na kutupatia maisha, kwanza ingehitaji kuwa na uwezo wa kutuhesabia haki na kwamba haiwezi kufanya hivyo.
Wala sheria haiwezi kutulindisha sisi, kama ilivyo wazi kutoka Warumi 8:3-4: “Kwa kuwa sheria haikuweza kufanya, kwa kuwa ilikuwa dhaifu kwa mwili, Mungu kwa kumtuma Mwanawe mwenyewe katika mfano wa mwili ulio wa dhambi, na kwa sababu ya dhambi, aliihukumu dhambi katika mwili; ili haki ya sheria itimizwe ndani yetu, sisi tusioenenda kwa mwili, bali katika Roho.” Kukubaliwa kuwa na haki ya sheria kulitimilika ndani yetu na kutembea baada ya Roho ni utakaso na kukua katika neema, ambayo daima ni matunda tu ya kazi ya Kristo, na si kitu ambacho sheria inaweza kufanya.
Hatumaanishi, hata hivyo, kuwa sheria haina uhusiano na kuzaliwa upya kwetunaukuaji wa kiroho. Tunapozaliwa mara ya pili, tukiwa tumezaliwa upya, Roho wa Mungu anaandika sheria mioyoni mwetu; “Hili ndilo agano nitakalofanya na nyumba ya Israeli siku zile, asema Bwana; Nitawapa sheria zangu katika nia zao, na katika mioyo yao nitaziandika; nami nitakuwa Mungu kwao, nao watakuwa watu wangu. Wala hawatamfundisha kila mtu jirani yake, na kila mtu mtu nduguye, akisema, Mjue Bwana; kwa maana wote watanijua mimi, tangu mdogohata mkubwa” (Waibr. 8:10-11; akinukuu Yer. 31:33-34).
Sheria haitupati maisha mapya ya kuzaliwa upya, lakini, iliyoandikwa mioyoni mwetu, inafafanua mipaka ya maisha hayo mapya ambayo tunayo kupitia kuzaliwa upya na katika Kristo. Wakati Mungu aliumba mwanadamu, sheria yake ya maadili ilikuwa mipaka ya maisha ya mwanadamu ya ushirika na yeye mwenyewe. Ndani ya mipaka ya sheria ya Mungu kulikuwa na uzima. Nje ya mipaka hiyo ilikuwa kifo na kwa hivyo sheria ilielezea mipaka ya ushirika wa mwanadamu na Mungu.
Mungu alifanya kitu kama hicho kwa viumbe vyake vyote. Sheria ya Mungu kwa samaki ni kwamba lazima iishi ndani ya maji na, ikiwa sheria hiyo imevunjwa, samaki hufa. Sheria ya Mungu kwa mti ni kwamba lazima iwe mizizi katika dunia na, ikiwa sheria hiyo imevunjwa, mti unakufa. Kwa hivyo ilikuwa na mwanadamu ambaye aliumbwa kuishi katika uhusiano na Mungu.
Sheria ya Mungu kwake ilikuwa kubwa zaidi lakini tu ndani ya mipaka ya sheria ya Mungu kwake anaweza kuishi katika ushirika na Mungu. Nje ya mipaka hiyo ni kifo tu.
Hiyo haibadiliko na kuzaliwa upya. Wakati tunapofanywa upya, Mungu hutupa uzima nje ya kifo, na pia anaandika sheria mioyoni mwetu na kuturudisha ndani ya mipaka ya sheria (haki ya sheria imetimizwa ndani yetu). Kwa hivyo sheria inaendelea kufafanua, kama mpaka, ambapo maisha ya amani, baraka na ushirika na Mungu hupatikana.
Sheria hufanya hivyo kwa sababu sheria ina mizizi ya asili ya Mungu mwenyewe. Imepewa msingi katika ukweli kwamba yeye ndiye Mungu pekee (amri ya kwanza), kwamba yeye ni Roho, mtukufu sana kwamba hakuna jicho lililomwona au linaweza kumuona (amri ya pili), kwamba yeye ni mtakatifu hata jina lake lisitajwe bila heshima na hofu (amri ya tatu), kwamba yeye ndiye muumbaji na mstawishaji wa wote (#4), Mtawala (#5), Mungu aliye hai (#6), mwaminifu (#7), Bwana wa Yote (#8), Mungu wa ukweli (#9) na kamili (#10). lazima iwe, kwamba lazima tuwe na macho moja na mioyo moja katika uhusiano na Kwa maagizo yake, kwa hivyo, sheria inatueleza maisha yetu katika uhusiano naye, kwamba lazima tumwabudu “kwa roho na ukweli” (Yohana 4:24), kwamba lazima tuwe mtakatifu kwani yeye ni mtakatifu, hofu na kumcha, pata kupumzika kwetu ndani yake, kujitiisha kwake, kupokea uzima wetu kutoka kwake, kuwa mwaminifu katika mahusiano yetu yote kama yeye ni mwaminifu kwetu, tafuta vitu vyote kutoka kwake, tembea kwa ukweli na uwe mkamilifu kama yeye.
Hizo maagizo ya sheria ni muhimu kwa sababu bado sisi ni wenye dhambi na tunajaribiwa kufikiri kwamba maisha, furaha na kuridhika vinaweza kupatikana bila Yeye katika dhambi. Sheria, basi, inaendelea Kutukumbusha kwamba sivyo ilivyo. Tunahitaji pia kanuni haya kwa sababu sisi ni wepesi wa moyo na kupuuza utukufu Wake, na tuna maana gani ya kumpenda na kumtumikia. Tunatakiwa kuambiwa mara kwa mara kwamba upendo si hisia tu bali upendo unahusisha kutii: “Ikiwa uunanipenda, weka amri zangu” (Yohana 14:15). Calvin anasema, “Sheria hufanya kama mjeledi kwa mwili, naye huihimiza kama watu wanavyofanya punda-milia wavivu wa uvivu. Hata katika kesi ya mtu wa kiroho, kwa kuwa yeye bado ana mzigo wa uzito wa mwili, Sheria ni kichocheo cha kila wakati, ikimchoma mbele wakati angejiingiza katika mwenendo dhaifu” (Taasisi 2.7.12).
Kwa hiyo, kwa kuzaliwa upya, tunapewa maisha mapya yaliyojaa upendo waMungu na utii Kwake, na sheria imeandikwa katika mioyo yetu kutuonyeshanjia ya uzima. Sheria haihifaidhi maisha ya kuzaliwa upya. Haifanyi chochote kuimarishi wala kudumisha maisha hayo mapya ya Kristo ndani yetu. Maisha hayo hayategemei sheria kwa kitu chochote. Kristo kwa Roho Wake ndiye chanzo,nguvu, baraka, msaada na tumaini la maisha hayo mapya. Yeye ndiye maisha yetu (Wagal. 2:20). Kwa hakika sheria ni kumbusho tu na mwongozo.
Sheria ina kazi sawa katika utakaso wetu. Haina nguvu ya kutufanya tuwe watakatifu, au hata kutuweka watakatifu, lakini ni mwongozo muhimu kwa utakatifu, ramani ya barabara ambayo lazima tufuate tunapotembea katika njia nyembamba ya maisha.Haikuandikwa tu kwenye meza za jiwe bali kwenye meza ya mioyo yetu zenye nyama, pia inatoa mwongozo ambao tunajua vizuri na tunapenda.inatuonyesha hatari ambayo inatisha uhusiano wetu na Mungu na wengine ambao tunaowapenda.Inatuonyesha njia ya amani na usalama wa kiroho katika ibada, katika familia na ndoa,katika kazi yetu na hata katika maisha yetu ya ndani.
Hivi ndivyo Zaburi 119:105 inakumbuka: “Neno lako ni taa ya miguu yangu, na mwanga wa njia yangu.” Ndivyo pia Kumbukumbu la Torati 32:46-47 inasema: “Naye [Yaani, Musa] aliwaambia, Wekeni mioyo yenu kwa maneno yote ambayo ninashuhudia kati yenu leo,ambayo mtawaamuru watoto wenu wazingatie kuyatenda, maneno yote ya sheria hii. Kwa maana hilo si jambo la bure kwako;maana ni maisha yenu.” Umeokolewa kwa njia ya neema,iliyorejelewa tena na kufanywa upya na Roho,muumini hupata sheria inafaa na nzuri.
Kwa hivyo sheria ni mwongozo wa shukrani pia, kwa maisha kuishi kulingana na maagizo ya sheria ni maisha ya shukrani kwa Mungu, maisha ambayo shukrani zetu inakuwa zaidi ya maneno tu. “Nitampa Bwana nini Kwa faida zake zote kwangu? Nitakichukua kikombe cha wokovu, na kuliitia jina la Bwana. Nitaziondoa nadhiri zangu kwa Bwana, sasa mbele ya watu wake wote” (Zab.116:12-14). Kwa maneno mengine, “Sina chochote cha kutoa; ninachoweza kufanya ni kupokea. Kwa kuchukua kikombe cha wokovu, nitashukuru na kwa neema, nitaziondoa nadhiri zangu, na nakutumika kwa uwezo wangu wote, kwa muda nitayoishi.”
Ni mwongozo wa Shukrani, Kama Katekisimu kubwa ya Westminster inavyoeleza, “[Sheria] ina matumizi maalumu,ili kuwaonyesha ni kiasi gani wamefungwa kwa Kristo kwa ajili ya kutimiza kwake, na kuvumilia laana yake badala yao, na kwa ajili ya uzuri wao” (A.97). Sheria, iliyoandikwa juu ya mioyo yetu na katika Neno la Mungu, inatukumbusha kila wakati maneno Yesu alisema: “Ikiwa Mtazishika amri zangu, mtakaa katika Upendo wangu, kama vile nami nilivyozishika amri za Baba yangu na kukaa katika pendo wake” (Yohana 15:10).
Hii, kulingana na Calvin, ni matumizi ya tatu na kuu ya kutumia sheria: “Matumizi ya tatu wa sheria (ikiwa pia matumizi mkuu, na kushikamana sana katika siku zake za mwisho) inaheshima kwa waumini ambao mioyo yao Roho wa Mungu tayari inastawi na kutawala. Maana, ingawa Sheria Imeandikwa nakuchongwa na kuwekwa mioyoni mwao kwa kidole cha Mungu, hivyo ndivyo ilivyo, ingawa inaskumwa sana na na kuhaririwa na Roho, kwamba wanataka kumtii Mungu, kuna njiambili bado wananufaika katika sheria. kwa maana ni kifaa bora cha kuwawezesha kila siku Kujifunza kwa ukweli mkubwa zaidi na kwa hakika ni nini matakwa ya Bwana ambayo wanatamani kufuata,na kuwathibitisha katika maarifa haya; kama mtumishi anayetaka na roho yake yote kujipitisha kwa bwana wake, lazima bado kuzingitia, na kuwa makini kutambua makanusho yabwana wake, ili aweze kujibe na kujiongeza malazi kwao” (Taasisi 2.7.12).
Kwa ufupi, sheria ya Mungu ni kioo cha shida yetu na kwa hivyo pia ni mwalimu wa shule kutuleta kwa Kristo, taa ya kuishi, kitabu cha utakatifu na mwongozo wa shukrani. Ni jibu gani mengine yanawezekana lakini “aha Tazama, Sheria yako naipenda mno ajabu! Ni kutafakari kwangu mchana kutwa” (Zab. 119:97).
