Rev. Ron Hanko
Czytelnik pyta: „Dlaczego klauzula Filioque jest podstawową doktryną? Jakich jasnych tekstów używamy na potwierdzenie i jaki to ma związek z Ewangelią? Czy jest to kwestia Ewangelii, ponieważ kiedy wschodni kościół ją odrzucił, odchodzili od Chrystusa?”
Filioque to łaciński termin, który oznacza „i od Syna” dodany dodana do Wyznania Nicejskiego lub Nicejsko-Konstantynopolitańskiego przez zachodni kościół w 1014 roku doprowadziając do schizmy między kościołami zachodnimi i wschodnimi (później prawosławnymi) w 1054 roku. Kościół prawosławny nadal odrzuca ten dodatek do wyznania wiary i jego doktryny.
Wyznanie Nicejskie, jak zostało napisane na pierwszym Soborze Nicejskim w 325 roku, kończyło się słowami „I w Ducha Świętego.”
Wierzymy w jednego Boga Ojca Wszechmogącego, Stworzyciela wszystkich rzeczy widzialnych i niewidzialnych.
I w jednego Pana Jezusa Chrystusa, Syna Bożego, zrodzonego z Ojca, jednorodzonego, to jest z istoty Ojca, Boga z Boga, Światłość ze Światłości, Boga prawdziwego z Boga prawdziwego, zrodzonego, a nie uczynionego, współistotnego Ojcu, przez którego wszystko się stało, co jest w niebie i co jest na ziemi,
który dla nas ludzi i dla naszego zbawienia zstąpił i przyjął ciało, stał się człowiekiem, cierpiał i zmartwychwstał trzeciego dnia, wstąpił do nieba, przyjdzie sądzić żywych i umarłych.
I w Ducha Świętego.
Na pierwszym soborze w Konstantynopolu w 381 roku ten artykuł Wyznania został rozszerzony i brzmiał:
Wierzę w Ducha Świętego, Pana i Ożywiciela, który od Ojca pochodzi, który z Ojcem i Synem wspólnie odbiera uwielbienie i chwałę, który mówił przez proroków.
Artykuł o Kościele, chrzcie, zmartwychwstaniu i przyszłym świecie dodano wówczas na końcu wyznania wiary.
W 1014 roku łacińskojęzyczny lub zachodni kościół dodał słowo „Filioque”, tak że artykuł brzmi w tłumaczeniu na język polski:
Wierzę w Ducha Świętego, Pana i Ożywiciela, który od Ojca i Syna pochodzi, który z Ojcem i Synem wspólnie odbiera uwielbienie i chwałę, który mówił przez proroków.
Wyrażenie „i Syna” ustanawia podwójną procesję Ducha Świętego, prawdę, że Duch Święty pochodzi zarówno od Ojca, jak i od Syna, a więc przez implikację Filioque ustanawia również pełną boskość Ducha Świętego. Jest to wyznanie większości protestantyzmu.
Belgijskie Wyznanie Wiary 8
„Ojciec jest przyczyną, źródłem i początkiem wszystkich rzeczy widzialnych i niewidzialnych. Syn jest słowem, mądrością i obrazem Ojca. Duch Święty jest odwieczną siłą i mocą, pochodzący od Ojca i Syna”
Westminsterskie Wyznanie Wiary 2.3
„Trzy osoby jednej substancji, mocy i wieczności stanowią Trójcę Świętą-Bóg Ojciec, Bóg Syn i Bóg Duch Święty. Ojciec nie pochodzi od nikogo, nie został z nikogo zrodzony. Syn jest odwiecznie z Ojca zrodzony. Duch Święty od Ojca i Syna odwiecznie pochodzi.”
Słowo „procesja” jest zatem używane do opisania relacji między Ojcem i Duchem, relacji między Synem i Duchem oraz wyjątkowego charakteru Ducha Świętego jako trzeciej Osoby Trójcy Świętej.
Relacja Ojca do Syna polega na tym, że On rodzi Syna (jest Ojcem w stosunku do Syna).
Relacja Syna do Ojca polega na tym, że jest On zrodzony przez Ojca (jest Synem w stosunku do Ojca).
Związek Ojca z Duchem polega na tym, że On posyła lub tchnie (spiruje) Ducha (Duch jest Duchem Ojca; Mat. 10:20). Związek Ducha z Ojcem polega na tym, że pochodzi On od Ojca, jest posłany lub przez Ojca tchnięty (jest Duchem w stosunku do Ojca).
A związek Syna z Duchem polega na tym, że On posyła lub tchnie (spiruje) Ducha (Duch jest Duchem Syna; Gal. 4:6). Związek Ducha z Synem polega na tym, że pochodzi On od Syna, jest przez niego posłany lub przez niego tchnięty (jest Duchem w stosunku do Syna).
Należy zrozumieć, że słowa takie jak „zrodzony” i „precesujący” nie oznaczają, że Syn lub Duch mają początek lub są w jakikolwiek sposób mniejsi od Ojca. Opisują odwieczny związek między Osobami Trójcy Świętej i ich wyjątkowymi osobowościami. Innymi słowy, Syn jest wiecznie zrodzony z Ojca, a Duch wiecznie pochodzi od Ojca i Syna.
Relacje te znajdują odzwierciedlenie w objawieniu się Trzech Osób w czasie, to znaczy Ojciec jest także Ojcem Chrystusa w Jego ludzkiej naturze, a Chrystus jest Jednorodzonym Synem wcielonym. Duch, jako Duch Pięćdziesiątnicy i Duch Chrystusa, który żyje w Kościele, jest również posłany i pochodzi od Ojca i Syna. Oznacza to oczywiście tylko tyle, że Bóg z czasem objawia, kim i czym jest, wiecznie i jako Trójca Święta. Jest to ważny punkt, ponieważ jeśli Duch pochodzi od Ojca i Syna w czasie, to samo musi być prawdą w wieczności.
Ostatnie dwa punkty na powyższej liście dotyczą kontrowersji Filioque. Protestanci wierzą, że w Trójcy musi istnieć doskonała symetria, harmonia i równość oraz że Duch wiecznie i równo pochodzi od Ojca i Syna. Zaprzecza temu prawosławie. Czy zatem Kościoły prawosławne zaprzeczają pełnej boskości Ducha lub całkowitej równości Ducha z Ojcem i Synem (stara herezja arianizmu)? Historia Kościoła ukazuje tendencję prawosławia do arianizmu, tendencję do podporządkowywania Ducha w pewnym sensie Ojcu i Synowi. Jeśli to prawda, sprawa rzeczywiście stałaby się kwestią Ewangelii.
Czy ta sprawa podwójnej procesji jest biblijna? Tak. Ew. Jana 15:26, fragment, w którym występuje słowo „wychodzi”, naucza o podwójnym pochodzeniu Ducha: „Gdy jednak przyjdzie Pocieszyciel, którego ja wam poślę od Ojca, Duch prawdy, który wychodzi od Ojca, on będzie świadczył o mnie”. To zesłanie lub przyjście Ducha w czasie do kościoła odzwierciedla wieczną Trójcę. Dlatego zarówno w wieczności, jak i w czasie Duch pochodzi od Ojca i Syna i jest przez nich posłany.
Wzmianki w Piśmie Świętym o Duchu jako Duchu Ojca (Mat. 10:20) i Syna (Gal. 4:6) również nauczają podwójnej procesji Ducha. Syn oświadczył, że Duch „On mnie uwielbi, bo weźmie z mojego i wam oznajmi” (Ew. Jana 16:14). Nie mamy zatem wątpliwości, że podwójne pochodzenie Ducha (od Ojca i Syna) jest nie tylko doktryną Reformowaną, ale nauczaniem biblijnym.
Jak chwalebny jest Trójjedyny Bóg: trzy w Osobach i jeden w Istnieniu! Jak niezgłębiona jest Trójca Święta: Ojciec nie jest z nikogo, Syn jest wiecznie zrodzony z Ojca, a Duch wiecznie pochodzi zarówno od Ojca, jak i od Syna! „Czy wybadasz tajemnice Boga? Czy zgłębisz doskonałość Wszechmocnego? Są wyżej niż niebiosa, co możesz z tym uczynić? Głębsze niż piekło, czy możesz je poznać? Ich miara jest dłuższa niż ziemia i szersza niż morze” (Hiob 11:7-9). Musimy wielbić tylko Jego, ponieważ „Jego wielkość jest niezbadana” (Psalm 145:3)!
The Double Procession of the Spirit źródło
Aby uzyskać więcej informacji w języku polskim, kliknij tutaj.
